Ngọn đuốc giáo pháp của Đức Phật, mà cụ thể là triết lý tăng thiện đoạn ác tức Tứ Chánh Cần, đã đáp ứng được yêu cầu này trong thực tế về cả hai phương diện, đó là thành tựu tối thượng chân thiện mĩ trong mỗi con người...

Tiểu Luận: Vai Trò Của Tứ Chánh Cần Trong Hệ Thống Giáo Pháp, Và Làm Thế Nào Để Xác Định Đâu Là Thiện, Đâu Là Ác Đối Với Các Tầng Bậc Tu Hành

1. Phật Đạo Dưới Góc Nhìn Vĩ Mô

Khát vọng xây dựng một “xã hội Thiện trị hay Phật quốc độ”, để tất cả mọi người cùng chung sống hạnh phúc trong xã hội đó, là khát vọng cao cả nhất của nhân loại. Nhân loại luôn luôn ước mơ được sống trong một thế giới mà, tất cả các thành viên bình đẳng đạt đến mục tiêu cuối cùng của “chân thiện mĩ”, đây là khát vọng từ trước đến nay, con người chưa bao giờ thôi tìm kiếm.

Mọi người đều biết rằng, chỉ khi nào mỗi con người thành tựu tối thượng chân thiện mĩ ngay trong bản thân họ, thì bây giờ những con người ấy chính là nhân tố hình thành một Thiện thế giới, và lúc đó xã hội Thiện trị sẽ trở thành hiện thực. Và người ta cũng ý thức được rằng, chỉ có một xã hội Thiện trị, các giá trị nhân bản mới có thể phát huy tuyệt đối bằng chính trí tuệ tối thượng. Và cũng chỉ có một Thiện xứ như vậy, mới là điểm đến cuối cùng đủ sức làm thoả mãn tất cả ước vọng của con người.

Khát vọng này, đã được nhân loại đeo đuổi từ bao đời nay, người ta dùng nhiều hình thức, nhiều triết lý để cố tạo dựng một xã hội như vậy. Nhưng kết quả từ thực tế cho thấy, con người chưa bao giờ và có lẽ sẽ không bao giờ có thể đạt được ước nguyện của mình, nếu không có một phép mầu hay một triết lý đủ mạnh để làm phương châm thực hiện. Chính vì lẽ đó, trước những bế tắc của thực tế, con người lại tìm đến việc cậy nhờ thần linh, hay cậy nhờ một chủ thể siêu hình xa xôi nào đó thiết lập một xã hội Thiện trị, với hy vọng làm sống lại khát vọng được chung sống trong một Thiện xứ đầy đủ những điều tốt đẹp nhất.

Thế nhưng, thần linh hay siêu hình trong sâu thẳm của những khái niệm này ở mỗi con người, chỉ là một trong những hình thức của “tự an ủi” khi nỗ lực bản thân trở thành vô vọng. Và từ trong sâu thẳm đó, con người cũng biết chắc rằng, các đấng như vậy nếu có, họ cũng chỉ sống trong thế giới riêng của họ, và thần linh hay siêu hình trong thực tế, không thể chung sống với con người bằng lý do này hay lý do khác, và các đấng siêu hình lại càng không thể nắm tay từng con người bằng xương bằng thịt trên tinh thần cứu rỗi để đưa con người đến cõi của ước mơ Thiện trị ngay trong hiện tại.

Vì thế, các hình thức cứu rỗi từ trước đến nay, đều mang nặng triết lý siêu hình, và hầu như người ta chỉ được nghe nói đến thế giới này qua những phán truyền hay là lời hứa, những phán truyền hay lời hứa cứu rỗi cũng chỉ sẽ được thực hiện trong một vị lai rất xa, thậm chí sau khi con người không còn hiện diện trên cõi đời khổ đau này nữa, lúc ấy may ra con người mới có thể được đấng siêu nhiên nào đó dẫn lối để họ chạm tay vào cánh cửa Thiện xứ. Và sự cứu rỗi ấy, cũng chỉ cứu rỗi với những ai hội đủ các điều kiện của nó, và cho dù đã được cứu rỗi, hay đang sống trong xã hội Thiện trị xa xăm nào đó, sự buộc ràng cuối cùng cũng chưa vì thế được tháo gỡ, có nghĩa rằng ở đó, “anh luôn luôn thuộc về tôi và luôn luôn là của tôi!”

Trong cơn tuyệt vọng của nhân loại về một xã hội Thiện trị, với những con người hoàn hảo chân thiện mĩ, tuyệt vọng này đã thôi thúc một Đẳng Chánh Giác ra đời. Với khẩu hiệu “các ông là Phật sẽ thành”, khẩu hiệu này đã làm sống lại hy vọng được sống trong một xã hội Thiện trị ngay trong hiện tại này, chứ chẳng phải những lời hứa mơ hồ sau khi con người chết đi. Một Thiện xứ hiển nhiên được thiết lập ngay trong hiện tại, không riêng gì đối với nhân loại, mà hết thảy hữu tình cũng biết rằng, rồi chính mình cũng sẽ hưởng rất nhiều lợi ích từ một xã hội như vậy.

Với khẩu hiệu “hãy tự mình thắp đuốc lên mà đi”, Đức Phật đã tận tay trao ngọn đuốc giáo pháp cho hết thảy những ai có mong muốn đi đến hoặc tự thiết lập một Thiện xứ, và được sống hoặc chung sống trong một xã hội Thiện trị. Ngọn đuốc giáo pháp của Đức Phật, mà cụ thể là triết lý tăng thiện đoạn ác tức Tứ Chánh Cần, đã đáp ứng được yêu cầu này trong thực tế về cả hai phương diện, đó là thành tựu tối thượng chân thiện mĩ trong mỗi con người, mà Phật Đạo gọi đó là Vô Thượng Trí, và thiết lập một thiện thế giới theo thể chế Thiện trị, Phật Đạo gọi là Thiện quốc độ, Tịnh quốc độ hay Thiện xứ.

(còn tiếp)